Bóg wiary i Bóg filozofów. Opera Omnia III/2

Opis

Spis treści
Tom III/2

Część D
Refleksje na temat kultury i tożsamości Europy
Czas przełomu dla Europy?

Przedmowa

Część pierwsza
Podstawy i zasadnicze pytania
w relacji między Kościołem a światem

Zerwanie z przeszłością i wyruszenie ku temu, co nowe
Odpowiedź wiary na kryzys wartości
1. Problemy moralne naszych czasów – próba diagnozy
a) Problem narkotyków
b) Terroryzm jako problem moralny
c) Nowe zainteresowanie moralnością i religią
2. Elementy odpowiedzi
a) Istota moralności
b) Falsyfikacja scjentyzmu: likwidacja człowieczeństwa
c) Rozum moralności i rozum wiary

Misja religii w obliczu obecnego kryzysu
pokoju i sprawiedliwości
1. Zagrożenia dla pokoju – utrata miary dobra i zła
2. Uzasadnienie i kształtowanie prawa
a) Authoritas – Utilitas
b) Triada praw podstawowych – ambiwalencja nauczania o prawach człowieka
3. Co Kościół może i musi zrobić – czego natomiast ani nie może, ani nie powinien
a) Tradycja i ochrona podstawowych miar
b) Rezygnacja z bezpośrednich działań politycznych
c) Świadectwo i posługa miłości

Wiara i odpowiedzialność społeczna
1. Uzasadnienie wiary i społeczne znaczenie wiary
2. Dwie drogi teologii po drugiej wojnie światowej
a) Wiara jako odświatowienie
b) Wiara jako polityka
3. Społeczna odpowiedzialność wiary

Część druga
Diagnozy i prognozy

Drogi wiary w okresie przełomu współczesności
1. Kryzys marksizmu jako pytanie
skierowane do świata zachodniego
a) Podstawy metapolityczne
kryzysu polityczno-gospodarczego
b) Siły napędowe przełomu
2. Zgodności i różnice w świecie zachodnim
a) Kryzys wiary w naukę
b) Poszukiwanie duchowości i etyki
c) Nowa religijność
3. Drogi wiary dziś
a) Wiara jest rozumna
b) Koegzystencja myślenia,
woli i odczuwania w wierze
c) Osobowość i społeczność wiary

Europa – nadzieje i zagrożenia
Wstępne refleksje: fenomenologia współczesnej Europy
1. Dwa przypadki grzechu Europy w nowożytności
a) Nacjonalizm
b) Wyłączność technicznego rozumu
i zniszczenie etosu
2. Diagnoza w świetle źródeł historycznych

a) Co odróżnia państwo
od dobrze zarządzanej bandy zbójców?
b) Postęp i regres
3. Konsekwencje dla przyszłej drogi
a) Odrzucenie wiary w postęp
b) Nadrzędność etyki nad polityką
c) Nieodzowność idei Boga dla etyki
Zakończenie: Spira – zwierciadło historii europejskiej

Czas przełomu dla Europy?
1. Diagnoza
a) Na przykładzie Niemiec: kształtujący się na nowo
zachodnio-wschodni świat
b) „Trzeci Świat”
c) Świat islamski
2. Misja 90
a) Państwo a społeczeństwo
b) Kościół

Europa i jej dziedzictwo
chrześcijańskie i kulturowe

Kościół a Europa
Prezentacja książki Wendezeit für Europa?
Mediolan, 8 lutego 1992
Zastrzeżenia wobec tematu Europy
Drogowskazy
Kwestie uzupełniające

Europa – zobowiązujące dziedzictwo dla chrześcijan
I. Zdeformowane obrazy Europy
1. Powrót za Europę
2. Ucieczka do przodu
3. Marksizm
II. Pozytywne komponenty pojęcia Europy
1. Dziedzictwo greckie
2. Dziedzictwo chrześcijańskie

3. Dziedzictwo łacińskie
4. Dziedzictwo nowożytności
III. Tezy o przyszłej Europie

Trudności związane z wiarą w dzisiejszej Europie

Tożsamość Europy
Jej duchowe fundamenty wczoraj, dziś, jutro
1. Powstanie Europy
2. Przełomowe przejście do nowożytności
3. Uniwersalizacja kultury europejskiej i jej kryzys
4. Gdzie znajdujemy się dziś?

Bezwyznaniowa religia chrześcijańska?
Refleksje w nawiązaniu do propozycji Prezydenta Senatu
Republiki Włoskiej Marcello Pery

Europa w kryzysie kultur
Refleksje na temat konkurujących kultur współczesności
Znaczenie i granica współczesnej kultury racjonalistycznej
Trwałe znaczenie wiary chrześcijańskiej

Przedmowa do: Joseph Ratzinger, Werte in Zeiten des Umbruchs
Die Herausforderungen der Zukunft bestehen, Fryburg 2005

Wspólna tożsamość i wspólna wola
Szanse i zagrożenia dla Europy
1. Zamiast dzielących nacjonalizmów, wspólna tożsamość
2. Wspólne kryteria działania
3. Zadanie stojące przed nami
Odpowiedzialność chrześcijanina za Europę
Homilia wygłoszona podczas Dnia Europy
Paneuropejskiej Unii Bawarii, Monachium, 12 maja 1979
Prawdziwy pokój i prawdziwa kultura: wiara chrześcijańska a Europa
Homilia z okazji wizyty delegacji Konferencji Episkopatu Niemiec
u Episkopatu Polski, Kraków, 13 września 1980
Brygida, katolicka
Kanonizacje – Boże przypomnienia przez posługę Kościołowi
Całkowicie katolicka święta
Nauczycielka wiary
Prorocka forma reformy Kościoła
Część E
Znaczenie kwestii Boga
w polityce, prawie i moralności
Pytanie o relację prawa i władzy
Homilia na otwarcie Parlamentu Bawarii,
Monachium, 30 października 1978
Laudacja dla premiera dr. h.c. Alfonsa Goppela
z okazji wręczenia Nagrody Romano Guardiniego
w dniu 14 marca 1978
Zachować fundamenty wolności
Przemówienie wygłoszone w Antykwarium
Monachijskiej Rezydencji w dniu 12 lutego 1982
Wiara a polityka, Kościół a państwo
Przemówienie końcowe wygłoszone podczas wręczenia
Nagrody Augustina Bei w 1989
Aktualność postaci Piusa V (1566-1572)
Czym jest prawda?
Znaczenie wartości religijnych i moralnych
w społeczeństwie pluralistycznym
1. Relatywizm jako przesłanka demokracji
2. Po co państwo?
3. Przeciwstawne odpowiedzi na pytania
dotyczące fundamentów demokracji
a) Teoria relatywistyczna
b) Teza metafizyczna i chrześcijańska
c) Oczywistość sfery moralnej? Pozycje pośrednie

4. Podsumowanie i wyniki badań
5. Refleksja końcowa: niebo i ziemia
„Kościół i prawo”
Słowa podziękowania z okazji wręczenia nagrody
Doktora honoris causa Wydziału Prawa LUMSA
Zmienić czy zachować?
Polityczne wizje i praktyka polityki
1. Dwie wizje misji polityki:
zmienić świat albo zachować jego porządek
2. Odrodzenie nurtu apokaliptycznego w XIX wieku
3. Stanowisko pism Nowego Testamentu
4. Konsekwencje dla zaangażowania chrześcijan w politykę
„Teologizacja polityki doprowadziłaby do ideologizacji wiary”
Co utrzymuje świat w jedności
Przedpolityczne podstawy moralne wolnego państwa
1. Władza i prawo
2. Nowe formy władzy i nowe pytania
powstałe po ich pokonaniu
3. Założenia prawa: prawo – natura – rozum
4. Interkulturowość i jej konsekwencje
5. Wyniki
W poszukiwaniu pokoju
Napięcia i niebezpieczeństwa
1. Okres pokoju
wynikający ze wspólnej odpowiedzialności za prawo
2. Rozkład prawa i zdolność do pojednania
3. Zjawisko terroru
4. Niebezpieczne dla pokoju patologie
5. Zadanie chrześcijan
6. Wspólna odpowiedzialność moralna
Co musimy zrobić?
Odpowiedzialność chrześcijan za pokój
1. Każdy człowiek – obrazem Boga
i partnerem w przyszłym życiu
2. Pojednanie zaprowadza pokój
3. Umocnić siły dobra
Działać z mocy pamięci
Łaska pojednania
1. Zjednoczeni w nowej solidarności
2. Zakorzenieni w wartościach wiary chrześcijańskiej
Biblijne aspekty tematu wiara i polityka
Homilia podczas nabożeństwa dla katolickich posłów Bundestagu,
Bonn, 26 listopada 1981
Stosunek wierzących do państwa
Homilia we wtorek 9 tygodnia zwykłego,
Rzym, 6 marca 1984
Polityka wyrosła z chrześcijańskiej odpowiedzialności
Homilia podczas pontyfikalnej Mszy św. pogrzebowej
w intencji Franza Josefa Straussa, Rott am Inn,
8 października 1988
„Tu narodziła się Europa”
Homilia w 2. niedzielę po Bożym Narodzeniu,
Obchody 1200-lecia diecezji Paderborn,
3 stycznia 1999
Dodatek
Od wydawcy
I. Uwagi do „Opera omnia”
II. Uwagi do III tomu
Część A: Specyfika wiary chrześcijańskiej:
Jeden Bóg w trzech osobach
Część B: Uniwersalny wymóg wiary chrześcijańskiej
i uniwersalność rozumu
Część C: Jedyna wiara i wielość kultur
Część D: Refleksje na temat kultury
i tożsamości Europy
Część E: Znaczenie kwestii Boga w polityce,
prawie i moralności
Informacje bibliograficzne
Część A: Specyfika wiary chrześcijańskiej:
Jeden Bóg w trzech osobach
Część B: Uniwersalny wymóg wiary chrześcijańskiej
i uniwersalność rozumu
Część C: Jedyna wiara i wielość kultur
Część D: Refleksje na temat kultury i tożsamości Europy
Część E: Znaczenie kwestii Boga w polityce,
prawie i moralności
Wykaz literatury
I. Źródła
II. Literatura drugorzędna
Cytaty z Pisma
Stary Testament
Nowy Testament
Indeks osobowy